تاریخ: 09 فروردين 1403 - 18 رمضان 1445 - 2024 March 28
کد خبر: 51
تاریخ انتشار: 28 آذر 1399 - 19:53:33
printنسخه چاپی
sendارسال به دوستان
به پیشواز شب یلدا
صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود   (سعدی)
شب یلدا یکی از کهن ترین ائین های ایرانی است. شب یلدا بلندترین شب بین تمام شب های سال است وروز اول دی ماه روزها کم کم طولانی میشود تا به تابستان میرسد که روزها وروشنایی زمین بیشتر میشود
واژه يلدا سرياني و به معني ولادت است. ولادت خورشيد ( مهر، ميترا ) و روميان آن را ناتاليس انويکتوس يعني روز تولد ( مهر ) شکست ناپذير نامند


بنا بر باور پيشينيان، در پايان اين شب دراز، که اهريمني و نامبارکش مي دانستند ( و مي دانند )، تاريکي شکست مي خورد، روشنايي پيروز و خورشيد زاده مي شود و روزها رو به بلندي مي نهد،. گويند در اين روز نور از حد نقصان به حد زيادت خارج مي شود، و آدميان نشو و نما آغاز مي کنند و "پري" ها به ذبول و فنا روي مي آورند. » انچه که در فرهنگ فارسی معین بر اساس اقتباس  از لغت نامه دهخدا و حواشی علامه قزوینی مندرج شده نیز بر این توضیحات دلالت دارد
(يلدا اول زمستان و شب آخر پاييز است که درازترين شب هاي سال است. و در آن شب، يا نزديک بدان، آفتاب به برج جدي تحويل مي کند و قدما آن را سخت شوم و نامبارک مي انگاشتند.  در بيشتر نقاط ايران در اين شب مراسمي انجام مي شود. شاعران زلف يار و همچنين روز هجران را از حيث سياهي و درازي بدان تشبيه کنند. و از شعرهاي برخي از شاعران مانند سنائي، معزي، خاقاني و سيف اسفرنگي، رابطه بين مسيح و يلدا ادراک مي شود. يلدا برابر با شب اول جدي و شب هفتم دي ماه جلالي و شب بيست و يکم دسامبر فرانسوي است.)
بعضی ها شب یلدا را شب تولد عیسی مسیح میدانند وشب میلاد می نامند
ایرانیان باستان این شب را شب تولد الهه مهر «میترا» می‎‎پنداشتند، و به همین دلیل این شب را جشن میگرفتند و گرد آتش جمع میشدند و شادمانه رقص و پایکوبی می کردند.آن گاه خوانی الوان می گستردند و « میزد» نثار می کردند. «میزد» نذری یا ولیمهای بود غیر نوشیدنی، مانند گوشت و نان و شیرینی و حلوا، و در آیینهای ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آیینی، خوانی می گستردند که بر آن افزون بر آلات و ادوات نیایش، مانند آتشدان، عطردان، بخوردان، برسم و غیره، برآوردهها و فرآوردههای خوردنی فصل و خوراکهای گوناگون، از جمله خوراک مقدس و آیینی ویژه ای که آن را « میزد» می نامیدند، بر سفره جشن می نهادند. باوری بر این مبنا نیز بین مردم رایج بود که در شب یلدا، قارون ( ثروتمند افسانه ای) ، در جامه کهنه هیزم شکنان به در خانه ها می آید و به مردم هیزم می دهد، و این هیزم ها در صبح روز بعد از شب یلدا، به شمش زر تبدیل می شود، بنابراین، باورمندان به این باور، شب یلدا را تا صبح به انتظار از راه رسیدن هیزم شکن زربخش و هدیه هیزمین خود بیدار می ماندند و مراسم جشن و سرور و شادمانی بر پا می کردند . امری که از شواهد تاریخی حکایت می کند این است که بیشتر رسوم دین      مسیحیت از مهرپرستی و یا میتراییسم برگرفته شده است
 
جشن یلدا در ایران امروز نیز با گرد هم آمدن و شبنشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار میشود. متل گویی که نوعی شعرخوانی و داستان خوانی است در قدیم اجرا می شده است به این صورت که خانواده ها در این شب گرد می آمدند و پیرتر ها برای همه قصه تعریف می کردند . آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبهٔ نمادی دارند و نشانهٔ برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند , این میوه ها که اکثرا" کثیر الدانه هستند , نوعی جادوی سرایتی محسوب می شوند که انسان ها با توسل به برکت خیزی و پر دانه بودن آنها , خودشان را نیز مانند آنها برکت خیز می کنند و نیروی باروی را در خویش افزایش می دهند . در این شب هم مثل جشن تیرگان  ، فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است. حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پُری آن  اینده گویی  می‌کنند
 
در منطقه لارستان بخصوص نزد اهل سنت  منطقه وشهرستان اوز متاسفانه در گذشته اهمیتی به شب یلدا نمی دانند وان را مال سرحدی ها می دانستند؛  اما کم کم نسل جوان به این ائین واهمیت ان نزد ایرانیان توجه کرده ودر بعضی از خانواده های اوزی با جمع شدن چند خانواده وخوردن هندوانه وانار وشیرینی واجیل  شب یلدا را پاس می دارند
 
امسال بدلیل وضعیت کرونایی تاکید می شود دورهمی ها نباشد و هرخانواده در منزل خود این ائین را پاس دارند. به امید اینکه در سالهای اتی این ائین دیرینه ایرانیان  بهتر برگزار شود   
 
  در این شب خویشاوندان واهل خانواده پیش بزرگتر طایفه می روند وشب بلند یلدا را با خوردن شیرینی و اجیل ونشستن دور کرسی وخوردن هندوانه ومیوه جات دیگر سپری می کنند. دور هم جمع شدن خانواده وطایفه خود فرصتی است تا سری هم به دیوان حافظ بزنند واز کتاب شعر حافظ فال بگیرند . امیدوارم اوزیها و کلا ایرانیان به مراسم ها و چگونگی برگزاری ان دقت نمایند نه اینکه وقتی سفره می اندازند سمبوسه و کیک شکلاتی و صد نوع میوه هم کنار انار و هندوانه میگذارند. هر ائینی رسم و رسومی دارد که توجه به انها از الزامات ان در برگزاری مراسم است
 
این ائین دیرینه و کهن همراه با ایران در کشورهای دیگری همچون افغانستان و تاجیکستان و پاکستان و ترکیه و جمهوری اذربایجان و اقلیم کردستان عراق نیر برگزار می شود و نشان از این دارد که همسایگان ایران که در گذشته دور بعضی از این کشورها جز ایران زمین بوده اند هنوز این ائین باستانی را پاس می دارند .
 
امسال به دو دلیل مشخص ان شور و شوق یلدایی کمتر است یکی وضعیت کرونایی که می باید از دور هم نشینی پرهیز کنیم تا سلامتی خودمان و دیگران به خطر نیفتد و دوم گرانی اجیل و خشکباری همچون گردو و پسته و... است که سفره مردم را کمرنگ کرده است. امید که جدا از همه اینها دلتان شاد باشد و نعمت سلامتی همراهتان و یادمان نرود که در این شب بزرگان و عزیزانمان را فراموش نکنیم .
 
در پایان با چند شعر از بزرگان شعر و ادب فارسی در باره شب یلدا سخنم را  به پایان می برم
 
چه عجب گر دل من روز ندید             زلف تو صد شـب یـلدا دارد /   فیض کاشانی
شب یلداست هر تاری ز مویت ، وین عجب کاری           که من روزی نمی بینم ، خود این شب های یلدا را / سلمان ساوجی
آبروی شمع را بیهوده نتوان ریختن         صد شب یلداست در هر گوشه ی زندان مرا /  عرفی شیرازی
من از روز جزا واقف نبودم              شب یلدای هجران آفریدند /  فروغی بسطامی
هنوز با همه دردم امید درمان است         که آخری بود  آخر شبان یلـدا را /  سعدی شیرازی
 
و غزلی از هوشنگ ابتهاج ه. ا .سایه
 
چند اين شب و خاموشي؟ وقت است كه برخيزم
وين آتش خندان را با صبح برانگيزم
 
گر سوختنم بايد افروختنم بايد
اى عشق بزن در من كز شعله نپرهيزم
 
صد دشت شقايق چشم در خون دلم دارد
تا خود به كجا آخر با خاك در آميزم
 
چون كوه نشستم من با تاب و تب پنهان
صد زلزله برخيزد آنگاه كه برخيزم
 
برخيزم و بگشايم بند از دل پر آتش
وين سيل گدازان را از سينه فروريزم
 
چون گريه گلو گيرد از ابر فرو بارم
چون خشم رخ افروزد در صاعقه آويزم
 
اى سايه ! سحرخيزان دلواپس خورشيدند
زندان شب يلدا بگشايم و بگريزم
 
شب یلدایی اتان به خوبی بگذرد و روزهایتان با خوشی و سلامتی همراه باشد
 
 

 


ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
کد امنیتی:   
مجله خبری فیشور
اب و هوای  اوز
اوز امروز
عصر ایران
رقص گل
پایگاه خبری صحبت نیوز